The crazy shoemaker

'The crazy shoemaker’ wordt hij genoemd. Nederlands beroemdste schoenontwerper Jan Jansen. Zijn creaties zijn een lust voor het oog en behoren tot de internationale top. Het zijn nooit zomaar schoenen. De ontwerpen van Jan Jansen zijn zonder uitzondering onconventioneel, extravagant en niet zelden erotisch geladen. Het zijn unieke kunstwerkjes die wereldwijd worden gedragen en geëxposeerd. 

Voor het project Jan Jansen Shoe Treasures*, een galerie-verkoopexpositie die 17/18 en 19 november 2017 in Amsterdam werd georganiseerd, zijn een twintigtal kunstenaars, designers en modeontwerpers uitgenodigd om een object te maken van een paar unieke vintage Jan Jansen schoenen. Joyce de Gruiter was een van de geselecteerden.

Jansen heeft haar gevraagd de schoen met de titel 'What is this’ nieuw leven in te blazen. Joyce heeft dat gedaan in een sculptuur dat refereert aan de klassieke beeldhouwkunst. De schoenen van Jan Jansen staan als een buste van een Romeinse keizer op een voetstuk. De titel van het kunstwerk: 'The crazy shoemaker'.

Joyce is een bewonderaar van het werk van Jansen. Wat haar het meest fascineert is de originaliteit en vernieuwingsdrift, en de relatie tussen erotiek en het damesschoeisel. Met killer heels als 'Linea Erotica’ en ’Turn me on’ heeft Jansen de erotisering van de Nederlandse damesschoen een ongekende impuls gegeven. Zijn schoenen maken een vrouw zelfverzekerder en sexy, ook al stellen die schoenen de mogelijkheid om zich vrij te bewegen soms in de waagschaal. Joyce heeft daarom een schoensculptuur ontworpen dat een hommage is aan de schoenontwerper maar daarnaast ook aan de vrouwen die zijn schoenen dragen.

Een eerbetoon aan de meester van de haute chaussure is onmiskenbaar ook een hommage aan de damesschoen als ultiem verleidingsobject. Opengewerkte schoenen laten immers net als een gewaagd decolleté iets zien van het lokkende verborgene van een vrouw. De erotische betekenis van hoge hakken of laarzen is nog veel duidelijker. Een prostituee die haar vak verstaat haalt het niet in haar hoofd om tijdens haar werk een paar sandalen te dragen. Hooggehakte schoenen wekken de illusie van een langer, slanker been en geven de vrouw een houding waarbij de borsten en billen beter uitkomen.

In de schoen 'What is this’ verwijst Jan Jansen naar de gewoonte in islamitische tradities dat de vader aan een dochter die voor de eerste keer menstrueert een paar volwassen vrouwenschoenen geeft. Als ze ouder is wordt niet verwacht dat ze de schoenen daadwerkelijk gaat dragen. Ze symboliseren slechts de transitie. De schoenen zijn gemaakt in volwassen vrouwenmaten. Maar het kleine meisje was de inspiratiebron. 

De hooggehakte schoen heeft een gestileerde, bloemachtige decoratie, lijkend op de vulva en verwijzend naar zowel de onschuld als naar de verleiding en de gepassioneerde liefde.

In haar sculpturale verbeelding van deze schoen en het verhaal er achter heeft Joyce niet het oorspronkelijke schoeisel gebruikt maar een assemblage gemaakt van gietsels van het origineel.                                 Het schoensculptuur staat, net als een borstbeeld in de klassieke beeldhouwkunst, op een voetstuk. Joyce heeft het begrip voetstuk heel letterlijk genomen en hiervoor een afgietsel gemaakt van de voeten van Jan Jansen. Zo wordt de compositie van schoenen gedragen door de blote voeten van hun schepper.

De dynamiek, het samenspel van de schoenen, heeft het borstbeeld verlost uit zijn conventionele context. Het is geen statisch object.            De schoenen in het sculptuur zijn innig met elkaar verbonden maar de neuzen wijzen alle kanten op. Dat geeft een beweeglijk effect en suggereert de overdracht van seksuele emotie. De schoenen zijn met elkaar verstrengeld zoals voeten dat zijn in een driftige dans, misschien als onderdeel van een erotisch spel. Het zijn schoenen die dansen.

Alleen het voetstuk eronder, de blote voeten van Jansen, blijft statisch en trots staan. De voeten zijn het fundament. De dynamiek van de schoenen symboliseert de carrière van Jan Jansen die ook continu in beweging is.

Joyce heeft de schoenen in het sculptuur verguld met 22.5 karaats goud. Omdat goud het eremetaal is waarmee we onze muziek- en sporthelden eren om hun unieke prestaties. De schoenen van Jan Jansen zijn ook uniek, maar vaak geïmiteerd en gekopieerd. Dit sculptuur van Joyce de Gruiter, met gietsels in goud verguld, is daarom ook een zegeteken. Een teken van overwinning op alle epigonen.

Tekst: Jan Rijsdam | Rijsdam Communicatie B.V.